Interpretation:
aasvad :-
bhumanand (sa. ૧૮૫૨-૧૯૨૪)nan prastut padma lality, rasasinchan ane prabhuna svarupamadhuryanun utkat aakarshan janay chhe.
shriji mate kavi je shabd “jivana” prayoje chhe ae aemani prabhu pratyeni pragadh priti darshave chhe.
kavina prabhuna darshan mateni je undi aaturatan chhe te pratham panktiman j vyakt thai jay chhe.
vivechan ૧
“sarve sakhi jivan jovane chalo re.”
kavi pote to shriharine nirakhava jay chhe, pan sathe sathe bijane pan aagrahapurvak aamantran aapata jay chhe, jivanapran prabhune jova aavava matenun! ahin kavino hitakari sant svabhav chhato thay chhe. sant kadiye svarthi ke svakendri n sanbhave. aenun haiyun hamesha upakarak sanvendanaothi j bharelun hoy chhe.
prabhuni shobha vanithi varnavi shakay aevi nathi. shabdani shaktini chhek maryada baharani ae vat chhe. tethi j to vedo prabhune mate नेति नेति sivay kani kahi shakata nathi. rozha ghoda upar rajaona pan raja aeva rajeshvar prabhu shri sahajanand svami birajy chhe. aemani rupamadhuri joi kavine thay chhe ke aa rup aagala to karodo kamadev pan lajavai mare aevi aa purtini ruparasikata chhe ! maharajani sathe santona mandala pan chalya aave chhe, kaviae chandrani sundar upamathi ahin prabhune navajya chhe.
“teman shobhe tare vindyo jem chandr re.”
santone taragan sathe ane shrijine chandr sathe sarakhavi svamiae bahu sundar rupak alankar prayojyo chhe. ante kavi gauravavanta mahima sathe shriharino parichay aapata kahe chhe ke jeni uttam yashagatha asankhy bhakto ne mukato pan gayan kare chhe, jeni aagala mahasamarth santo juda-juda vajintro vagadine narty karya kare chhe ane nij sakha hathaman chamar laine dhole chhe, ae prabhu ! ae maro natha! juo aa aavi rahyo chhe. ahin kaviae sukh sanakadik, shukamuni tatha shatanand munine kahya chhe, shatanand svamiae ‘ satsangi jivana’ granthaman shrijino apar yash gayo chhe. ahin nij sakha mulaji brahmacharine kahya chhe.
rag dholaman gavayelun aa sugey pad shrijimaharajane khub pasand hatun ane prabhu ghanivar bhumanand svami pase aa gavadavata hata. kavino hardayollas kavyani panktiae panktiman khub pragalbhapane vyakt thayo chhe.
vivechan ૨
bhumanand svamiae aa kirtanano lay adbhut pasand karyo chhe. kirtanana shabdo ane bhav aapana hardayane zhankarathi bhari de chhe.
bhumanand svamini anek rachanao chhe pan kadach ae n hoy ane char padanun aa aek j kirtan hoy to pan svami kayam mate amar bani jata.
gamane padar jan aave. vararajane vajategajate gamaman padharavavaman aave tyare janadio madhur halakathi varane vadhavava mate aa dhalaman lagnagito gay chhe.
juna jamanani vat chhe. jan aavavani thay tyare aabalavarddh naranario gamana padaraman ubhan rahine janani rah jotan, ‘kyare jan aave? kyare janadiona madhur svar sanbhalaya?’
aaje to lagno pan ‘fast spide’ chalata jamana jeva thai gaya chhe. juna jamanaman nanapanaman sagapan thatan, yuvan unmare lagn thatan. vachchena galaman banne parivaro paraspar aekabijane tyan aavaja kari premana sanbandho pragadh banavata. pariname lagna-jivan lanban takatan. lagnajivanaman mushkelio n aavati aevun nathi pan sathosath mushkelio par karavani dhiraj ane samajan pan aavati.
balalagn saran n ganay pan nanapanathi sagapanani rit ghani sari ganaya.
lagn koi vepar nathi. lagn to be haiyanne jodanaro setu chhe. lagnathi be parivaro vachche be nadio jevo sangam rachay chhe.
juna jamanaman lagno mahotsavani jem ujavatan. loko lagnasanbandhi aek aek prasang aanandathi ubharata haiya manata.
sagapanaman shrifala, chandala ane chundadino vidhi thaya! dhamadhumathi lagan lakhaya! mojathi mandaparopan thaya! varakanyane pithi chodavaman aave! jananan aagaman thaya! varanan vadhamanan thaya! mandave ponkhavano vidhi thaya! parivar, samaj, brahmano, agni ane devoni sakshiae char fera faraya! saptpadina mantro bhanaya! jivanabhar sukhadu:khaman aekabijana sath nibhavavani pratigyao levaya! chhelle ka��yavidayano prasang to bhalabhalane radave aevo hoya!
joke kalakrame lagnasansthaman anek prakarani vikartio aaveli chhatan lagnautsavani ronak aneri hati.
aaje to fektarino mal vechavo hoy tem chhapaman jaherat aape! pat daine pasandagi thay, zhat daine lagn thay pachhi bat daine bataki jaya. aa kani sabhyatani nishani n ganaya!
chhodo aa badhi sansarik lagnoni vatone! bhumanand svamina aa kirtanaman koi judi j jatani jananun varnan chhe. aa janaman janaiyano alaukik, muratiyo to sahuthi alaukik chhe.
varani vadhamani mate bhumanand svami sarve sakhione sabadi karatan kahe chhe,
sarve sakhi jivan jovane chalo re,
sheradioman aave latakanto lalo re.
ahin sarve sakhi aetale shriharina ladila santono samudaya. aa amaravarani jananun drashy alaukik chhe. jene sansaranan sukh haram karyan chhe aeva santo aa samaiyaman samel thaya chhe. jene sansarik lagnasanbandho todi nakhya chhe ae aaje janadiyun thaine fare chhe. ahin vararaja ‘purushottama’ chhe. janadiyun ‘paramahanso’ chhe. sansaraman rahi haribhajan karanara haribhakto janaiya thaya chhe.
aa alaukik varane bhumanand svami ati premathi ‘jivana’ kahe chhe.
aa vararaja sadharan nathi pan sarvana jivanadata chhe. charachar jagat aeni karpathi jive chhe.
sarv pranadhariono ae mahapran chhe. ae mahapranani preranathi charachar vishvaman spandano jage chhe. jada-chetan samast sarshtina astitvano ae aadhar chhe.
aeman pan premi bhakto mate to ae visheshapane ‘jivanaprana’ chhe. premiona pran ae priyatamane sahare j take chhe.
varane nirakhava mate aek sakhi biji sakhine sabadi kare tem bhumanand svami bija paramahanshone pranapyara paramatmane nirakhava hakal kare chhe.
sarve sakhi jivan jovane chalo re,
sheradioman aave latakanto lalo re,
jena upar vahal varasavi shakay ne ‘lala’ kahevaya. jene premathi bhinjavi shakay tene lal kahevaya. je premathi paripurn hoy aene lal kahevaya. kirtanoman ‘lala’ shabd avaranavar aave chhe. ‘lala’ shabdani vyakhya kirtana-aasvadaman anyatr thai chuki chhe.
ahin mazhani vat vararajana havabhav visheni chhe
‘sheradioman aave latakanto lalo re’
mote bhage vararajo bhare dhira-ganbhir hoy, chadhavela tabala jevo hoya. aam to kamakaj vina roj makhio marato hoy pan paranava tane makhi udadanara pan bija hoya! jamadavaman modhe koliya denara juda hoya! vararajanun modhun hasatun hoy pan man to gharasansar chalavavani jatajatani upadhiothi gherayelun hoya. jatajatana bhara mathe upadine chalanaro manas ganbhir n hoy to kevo hoya! prem n hoy to lagn boj bani jaya. pan bhumanand svamino aa vararajo to sav ‘halavo ful chhe.’ anant koti brahmandona bharani aene kani padi nathi. hasato aave chhe. vali hathana latakan karato aave chhe. koi vararajo latakan karato karato aave to kevo lage? shuddh gujaratiman kahiae to nakharan karato karato aave ke, tikhala karato karato aave to kevo lage!
prem sahaj sundar chhe. premaman halavash hoy, premaman sahajikata hoy, premaman danbh athava aatatop n hoya.
aa j kirtanano bhav aadhyatmik rite pan manava jevo chhe.
sharirarupi nagari chhe, indriyorupi sherio chhe. chetanani varttiorupi sahelio chhe. paramatma varaniy chhe. anuragamayi chaitanyavartti any varttione aamantre chhe.
‘sarve sakhi jivan jovane chalo re’
sharirarupi nagarina daravaje je var ubho chhe ae samany nathi. ‘jivana’ chhe. sarv indriyono jivanadata chhe. aene lidhe j aankh darshan kare chhe. aene lidhe j kan sanbhare chhe. aene lidhe j jibh bole chhe. aene lidhe j pran pranavan chhe.
ae jivan sarv indriyo-anta:karanano prakashak ane prerak ae chhe.
‘sheradioman aave latakanto lalo re’
nandasantonan kirtanoman prabhuni padharani prasange ‘sheri’nan vividh rasamay varnano chhe. brahmanand svaminun aek kirtan chhe:
sheri bhali pan sankadi re nagar bhalan pan dur re shamaliya,
aek var gadhade padharajo re.
kyan aksharadhamana chaitany mahelo, kyan mayamay kangal zhunpadi!
kyan brahmapurinan brahmando ude toy athaday nahin aeva rajamargo, kyan aapana ahan-mamatvathi ubharati indriyo anta:karanani sankadi sherio!
nishkulanand svami kahe chhe,
kiyan kidi kari melap bhelo thava bhare bhed chhe re,
kiyan purn purushottam aap, kiyan jiv jene bahu ked chhe re.
sasalane gher hathi padhare to sasalo shun svagat kare! mota gharani jan garibane mandave aave tyare kevan samaiyan thaya! ae j rite jiv purushottamani janane kai samagrithi vadhave!
sarvavyapi parabrahmani jan aapanan indriyo – anta:karanani sankadi sheriman kem samaya!
nandasantona samany janata lokadhalanan kirtanoman adbhutabhavo bharya chhe.
‘sheri bhali pan sankadi, nagar bhalan pan dur re.’
arthat sheri sari chhe pan sankadi chhe, nagar bhalan chhe pan dur chhe.
ahin sherine ‘bhali’ visheshan aapavaman aavyun chhe. bhali aetale sari. bhali aetale sundara!
jivani indriyo, anta:karanarupi sherioman munbaini zhunpadapadti jeva gandakina thar jamya chhe. chotaraf raga-dvesh ane irshyana ukarada chhe. vishayavasanani mathafad durgandhi chhe. jyare santoae aemani sherione shriharina samaiya mate sajavine sabadi kari chhe.
‘men to sheri valavine sajj kari hari aavo ne’
‘aanganiae padharavun ful valam gher aavo ne’
chaitanyana rajamarg upar ahankare karela dabanone santoae gyanana buladozharathi dur karyan chhe.
vairagyanan varithi vasanani gandaki saf kari chhe. satkarmoni dhupasalio salagavi chhe.
dhyana-bhajana-upasanana sathiya purya chhe. premani pushpamalao sajavi chhe aankhona amartakunbhaman abhishekanan jala bharyan chhe.
zhupadi bhale garibani hoy pan safasuthari ane bhavabhari hoy to chakravarti samrataney rahevanun man thai jaya!
haiyana bhavapushpothi moti svagatasamagri biji koi nathi!
shrihari anant koti brahmandona svami hova chhatan premi bhaktoni zhunpadiae honshathi padhare chhe. prashiddh bhajan chhe:
‘halone vidur ghar jaiae odhavaji halone vidur ghar jaiae.’
sarvatantr svatantr hova chhatan shrihari premio pase paravash thai jay chhe. bhagavan shrikarshn kahe chhe, ‘he uddhava! ahan bhakt paradhina: hun mara bhaktane aadhin chhun.’
विसृजति हृदयं न यस्य साक्षात् हरिरवशोभिहितोप्यधौधनाशः
प्रणयरशनया धृताङिधपद्मः स भवति भागवत प्रधान उक्तः II
‘sarv papono nash karanara ane koine kyarey aadhin nahin thanara aeva shrihari sarvatantr svatantr hova chhatan bhaktana hardayamanthi bahar nikali shakata nathi, karan ke bhakte premani patali doradithi shriharina charanaravindane bandhi didha chhe. je paramatmane aa rite paradhin kari shake te uttam bhagavat sant chhe.’
‘sheri bhali pan sankadi re.’
svami kahe chhe, ‘sheri sari chhe pan sankadi chhe.’
amap asim purushottamani janane samavava mate indriyo-anta:karanani sherio sankadi pade!
buddhimanoni buddhi ane manasviona manarupi bhavano aena utara mate nanan pade!
are! je jogiona vishuddh chittaman nathi samato, je rushioni rutanbhara pragyaman nathi samato ae anyatr kem samaya!
nagar bhalan pan dur re, shamaliy...
shriharinun ‘nagara’ aetale ‘brahmapura’. brahmapur aetale anant anant brahmando jeman anunni jem udata fare aevun vishala! aa nagaraman koi sankadash nathi pan ae ati dur chhe. koi sadhanothi tyan pahonchi shakatun nathi. adhyatmani yatranan sarv sadhano ae panth kapava tunkan pade chhe. miran kahe chhe,
dur nagari re badi dur nagari,
kaise aau re kanaiya teri gokulanagari, badi dur nagari.
svami kaheva mage chhe ke ae dur nagaraman amare kem pahonchavun? sadhak matrana manani aa vimasan chhe. pan shriharini karuna kevi chhe! jem duradurathi jan laine var kanyane paranava aave aem shrihari same chaline ‘dur nagari’thi jan laine sajana-majan sathe, aekantik santo sathe jivane varava avani upar avatare chhe.
paranya pachhi navavadhune ghare lai javani javabadari varani hoy tem have jivane ‘dur nagari’man pahonchadavani javabadari shrihariae potane shire lidhi chhe.
svami bahu samajine prarthana kare chhe,
aek var gadhade padharajo re.
he bhagavana! amarun gajun nathi ke tamara brahmapure ame amara purusharthathi pahonchi shakiae. tame j same chaline amane tedi jajo.
‘aeni shobha mukhe varnavi n jaye re,
jene nigam neti neti kari gay re.’
duniyana varaman kani mal n hoy, rupe bhensana bhai jevo hoy ane akkalaman gayana var jevo hoy chhatan janadiyun galan fadi-fadine gati hoy, ‘viro maro zhagamag zhagamag thaya! jyare aa var to shobhano sagar chhe. sarv gunonun dham chhe. aeni shobhane shesh sharada pan varnavi shake tem nathi. aena lokottar mahimanun varnan vedo pan kari shakata nathi tyare ‘neti’ ‘neti’ kahine uparam pame chhe.
rozhe ghode rajeshvar biraje re,
chhabi joi kotik kandarp laje re.
madhapudamanthi madh zhare aem aa panktiomanthi madhur ras zhare chhe.
shanagarayela rozha ghoda upar virajaman naratanudhari rajarajeshvar shriharini apurv shobha joine karod karod kamadev sharaminda bani rahya chhe.
ahin kandarp shabd chhe. bhalabhalana garvane bhuko kare tene kandarp kahevaya. jena garvano par n hoy tene kandarp kahevaya. aava aek nahin, koti koti kamadevano garv aaje bhangine bhuko thai rahyo chhe.
kamadevane lajjit thavanan ketalank karano chhe. aek to kamadevane abhiman hatun ke ‘mara jevun koi sundar nathi.’ parantu ahin shriharina lokottar saundaryane jotan kamadev zhankhavalo thai gayo.
bijun shriharini janaman shamel thayela mota mota munivaronan man shriharini alaukik rupamadhurinun pan karavaman magn chhe. pariname ‘परं द्रष्ट्वानिवर्तते’ – param saundaryanun pan karata munivarona manaman ratipatini ramaniyata tuchchh thai gai chhe. aemani aankho kamadevana astitvani nondh sudhdhan leti nathi. aemana haiyaman kamadevano pravesh ashaky thayo chhe. aemani kamani urja ramani urjaman rupantarit thai chhe..
potanan rupasaundary ‘badhane mohandh kare chhe’ aeva garvaman rachati vyaktini nondh sudhdhan n levay tyare aena manaman jevi glani upaje aevun j kanik kamana antaraman thai rahyun chhe. samast vishvane ghelun lagade ae kamani ahin ghor upeksha thai rahi chhe. sole shanagarothi sajj sarvangasundar vyakti pase melanghelan, lagharavaghar lugadanvala manasani je dasha thay aevi dasha aaje kamadevani thai rahi chhe, aa paristhiti kamadevane lajjit kari rahi chhe.
kamadevani lajjanun trijun karan shriharino rozho ghodo chhe. shriharini vat to pachhi. shriharina rozha ghodani ramaniyata pase pan kamadev tuchchh bhasi rahyo chhe.
shriharino ashv kamane lajave aevo chhe. shrihari svayan koti koti kamane lajave aeva chhe.
‘chhabi joi kotik kandarp laje re.’
ashv kamashaktinun pratik chhe. kamadev bhalabhala rushimuni, jogijati, raja-maharajaone ghoda banavi pote asavar bane chhe. aaje kamadevane potane ashv thavano varo aavyo chhe.
ramayanaman pan bhagavan ramachandrajina vivah prasange ‘kamadeva’ ashvanun rup dharyani katha chhe. bijane ghoda banavanarane svayan ghodo thavun pade tyare lajja thay ae sahaj chhe.
beji drashtithi aa panktina bhavaman avagahan kariae,
samagr sarshtinun mula karan ‘raga’ chhe, charachar vishvaman ‘raganun samrajya’ chhe.
fulona vikasaman aeno vilas chhe, falona rasoman aenan parinam chhe.
pankhionan ganaman aenun gunjan chhe, sarshtina aek aek spandanaman aenun sangit chhe.
aa ragani gati chanchal chhe, adhogamini chhe. aa rag jivane mohapashathi bandhi sarshtichakraman nirantar dhumave chhe.
aaj ‘raga’ upar shrihari biraje to ae rag anuragaman rupantarit thai jaya!
aa kirtanaman anurage rozha ghodanun rup dharyun chhe athava to charachar vishvaman vyapt rag mula to anurag j hato pan ratipatina sparshe aene vikari banavyo hato. have rajarajeshvarana sparshe aenun mula rup pragat thayun chhe. aa anuragana ashv upar raj rajeshvar biraje chhe. atyar sudhi aa ashvani lagam kamana hathaman hati, have ramanan hathaman chhe.
ragani chanchalata anuragana nartanaman parivartan pami chhe,
adhogami ashvane aakashaman udava mateni pankho futi chhe.
balat bandhan taraf dodata ashve have muktina brahmadvar taraf mit mandi chhe.
bhakti tatvonun aa motaman moto chamatkar chhe.
yogio, gyanio, tapasvio muktini lalasaman ragani dharaone j sukavi nakhe chhe. jyare ahin ae j ragani dhara anuragani bhagirathiman feravai gai chhe.
ahin shriharine ‘rajeshvara’ kahyun chhe, yogeshvar ke gyaneshvar nahin.
rajeshvar chhe. mate ashv anuragamay chhe. yogeshvar hot to pranano pavanavegi ashv hota. gyaneshvar hot to indriona unmat ashv hota.
upanishado indriyone ashv kahe chhe. manane lagam kahe chhe. buddhine sarathi chhe ane jivanane rathi kahe chhe.
indriyona ashvo kyare unmatt thay aeno koi bharonso nathi. manani lagam kyare shithil thay aeno koi bharonso nathi, buddhino sarathi kyare bhami jay aeno koi bharonso nathi.
yogio pranana ashvane nathava bhagirath prayaso kare chhe pan bhagye j safala thay chhe.
gyanio indriyona ashvane nathava mathe chhe pan bhagye j safala thay chhe.
bhumanand svamiae kamal kari chhe. ashvani lagam rajeshvarana hathaman sonpi chhe. have koi bhay nathi. arjunano sarathi jabaro chhe mate arjunano rath nirbhay chhe.
kamanana ashvane nathava mate karela bhagirath prayasone lidhe yogio ane gyaniona mukh uparathi pareshani ane ganbhita nitarati hoy chhe. ahin raja-rajeshvarana mukh upar mand hasyo rame chhe. ahin rajeshvarana romeromamanthi ramaniyatani rasadhara vahe chhe. jeman karod karod kamadevana garv tanakhalani jem tanay jay chhe.
malyan aave mahamunina varnd re,
teman shobhe tare vintayo jem chand re.
aa rajeshvarani jan anokhi chhe. jemane sansarana sukh haram karyan chhe aeva vitaragi chhatany anuragi munionan varnd janaman jodaya chhe.
samany rite sadhu sannyasiothi janaman n javay, ‘bavo benkaman n shobhe tem janamany n shobhe.’
janana mandave sadhusantona aagaman amangala ganay pan aa to rajeshvarani jana! aa jan bhogeshvari sansarioni jan jevi nathi. aa janaman to vairagio j shobhe! aa janaman jodava mate to aa badhaae sansar chhodya chhe.
teman shobhe tare vintayo jem chand re.
taraona mandalaman chandr shobhe aem muniona mandalaman shrihari shobhi rahya chhe.
shriharine ahin suryani upama nathi aapi suryana prakashaman to tarani shobha lin thai jaya. suryano prakash sarvathi sahan n thaya. shrihari jeva aksharadhamaman biraje chhe aeva j padhare to parthvivasio aena tejane sahan j n kari shake. aetale to param tejomay parabrahme potana samast aishvaryane chhupavine chandr jevo shitala shant avatar dharan karyo chhe.
chandr pote prakashe chhe sathe taraone pan prakashavano avasar aape chhe. suryana tejaman ae shaky nathi. ahin to chandrathi taraoni shobha chhe. taraothi chandrani shobha chhe ane beyathi nabhomandalani shobha chhe ane nabhomandalamanthi varasati chandanithi samast parthvini shobha chhe. ae j rite munivarndathi shriharini shobha chhe, shriharithi munivarndani shobha chhe ane ae beyathi samast parthvini shobha chhe.
shuk sanakadik uttam jash gave re,
narty kari narad vina bajave re.
shreshth panch vishayo jemana chittane svapnaman pan aakarshi shakata nathi aeva param vitaragi paramahanso shuk sanakadik vagere aa rajeshvaranan yashogan kare chhe.
aa mahatmaoni vani matr purushottamane vareli chhe. kala-karm ane mayanan putalanone nahin.
shriharina aa varaghodaman premamurti narad n joday to aa bhakti-mahotsav adhuro lage mate svami kahe chhe.
‘narty kari narad vina bajave re.’
svamini rachana adbhutachhe. aa janaman vitaragio anuraganan git gay chhe ane anurag aetale ke bhaktimargana aachary narad narty kare chhe. matr narty nathi karata, vinavadan sathe narty kare chhe. naradaji narty ,gan ane vadan traney kalaman kushala chhe.
samany rite gavun ane nachavun sathe chale pan vinavad sathe narty karavun ae to koi kushala kalakar j kari shake! naradajiae nartan sathe vadan karavanun svikaryun chhe. narad gan karatan nathi pan aeni prem bhareli vinana suroae bhalabhala vairagione gan karata kari didha chhe.
nij sakha chamar kare lai hath re,
aa jo aavyo bhumanand nath re,
chhatr ane chamar chakravarti samratani aendhani kahevayai chhatr chamarani aendhaniae shrihari rupi vararaja janadiyun ane janaiyana vishala varndamanthi judan tari aave chhe.
aa jo aavya bhumanandana nath re.
aa shabdoman darshan mateni bharobhar utsukata bhari chhe.
bija padaman shrihariae potanan shriango upar gharan karelan vastra-alankaronun varnan chhe. aa padanun shabdachitr ati rasala chhe. chhelli panktiman svami kahe chhe,
‘vege juvo varanagiyo vanamali re,
shitala thayo bhumanand kahe bhali re.’
varanagi aetale sundar vesh dharan karanar,
aa sundaravaranan darshan mate svami ‘jaldi karo’no sad kare chhe, ‘vege juo.’
dhima rahesho, aalas karasho, gafel rahesho to aa varanan darshan nahin thaya. aa to vijaline zhabakare moti parovi levani vat chhe. aavi shobhayatraona prasange varadarshan mate naranariona veg ane sanbhram sahityaman prasiddh chhe. bhagavan shrikarshn mathura padharya tyare mathurani strio je rite darshan mate dodi chhe tenun sundar varnan vyasajiae bhagavatajiman karyun chhe.
‘dhanushyayagyno mahotsav chhe. sanjano samay chhe. strio jatajatana shanagaro saji nagaraman haravafaravani taiyari kari rahi chhe. aevaman shrikarshnane padharela sanbhali bahavari baneli strio dodi chhe. koi snan karati hati to bhina vastre dodi, koi angarag adhura chhodi dodi, koi aankhaman aanjan aanjavanun padatun meli dodi, koi avala- savala alankaro paherine dodi, koi alankaro paheravanun padatun meline dodi. aavo j veg ane sanbhram aaje agataraini sherioman, chokaman, gavakshaman, chandr shalaman ubharai rahyo chhe.’
shitala thaye bhumanand kahe bhali re.
shriharinan darshan hardayaman shitalata arpe chhe.
aadhibhautik, aadhyatmik ane aadhidaivik aa tran tapathi jiv matrana haiyan shekay chhe.
aadhibhautik tap aetale sharirani pida. aadhyatmik tap aetale raga-dvesha-irshya vagere manani pida. aadhidaivik tap aetale anadhari kudarati aapatti. aa badha jata-jatana tapa-santapathi jivana haiye tapelan chhe.
sukh ane du:khana santap bhare chhe. du:kh unalano agni chhe, sukh shiyalana himano agni chhe.
unalani garami varatay pan shiyalana tadha himani garami janay nahin. chhatan salagavi nakhe. aajana ‘maikroveva’ ovarani garaminun pan aevun j chhe. ae garami dekhay nahin pan sheki nakhe. du:khaman tap jiravavan sahelan chhe pan sukhana santap jiravava mahamushkel chhe.
bhumanand svami kahe chhe, ‘aa agniona santapane shamavava mate rajarajeshvar shriharinun darshan ramaban ilaj chhe.’
trija padaman shriharina shriang tatha bhavabhangimanun varnan chhe.
padana ante vali svami tap talavani vat kare chhe.
jamane gale tibakadi rupali re,
tap talya bhumanand kahe bhali re.
aagala shitala thavani vat chhe, ahin tap talavani vat chhe. upalak rite avalokatan ahin punaravartan thayun hoy tem bhase chhe. pan, bhavasagaraman thodi undi dubaki mariae to punaravartan nathi.
aagalana padaman jatajatanan tap tali shitala thavani vat chhe. aa panktiman virahani vedanana tap talavani vat chhe.
haridarshan mate zhankhatan haiyan ane aankho virahani vedanathi santapt hati. manohar murti shriharinun milan thatan virahana ae agni shant thaya.
aa charey padoman chothun pad shiramod chhe. janadio gitaman ne gitaman varani olakhan karave aem svamiae aa padaman aa param varaniy parabrahmani olakhan karavi chhe.
ghere chali aaviya brahmamaholavasi re,
jene kahe chhe aksharatit avinashi re.
aa panktiman durlabhata ane sulabhatano subhag sangam chhe.
kshar sansaraman aksharatitanun aagaman durlabh chhe.
nashavant sansaraman avinashinun milan ashaky chhe.
kala, karm ane mayathi maryadit vishvaman amaryad brahmamaholana vasinun avataran aeni karuna sivay kem sanbhave?
aksharatit avinashine kon jane shun moj chadhi ke same chaline ghare padharya. koi chakravarti samrat garibani zhunpadi pavan kare aevi aa vat chhe. game tetala purusharth karava chhatan je kam n thay te teni karunathi sahaj thayun.
‘juvo jiv mohanidramanthi jagi re,
vari aene thao akhand sohagi re.’
sarv sukhanan dham bhagavan same ubha chhe pan mohanani pragadh nidraman sutela jivoni undh udati nathi. bhumanand svami sody tanine sutela jivone jagade chhe.
asatyaman andh aasaktine moh kahevay aasakti pan kevi? duryodhan pratye dhartarashdrana aandhala prem jevi.
paravar du:kho pade pan jivane deh ane gehamanthi moh chhutato nathi. svami kahe chhe, ‘he jivo! jago, juo varava jeva to aa vanamali chhe. bijane varine to chuda bhangava pade, senthana sindur bhunsava pade jyare aa var sathenun varan to akhand aevatan aapanarun chhe.’
svami matr jagatana jivone jagade chhe aevun nathi pan shariraman raheli chaitanyavarttione pan jagade chhe. ‘he sahelio! tame sukh mate je vishayone varo chho ae vishayo to aakhare vishamay chhe, du:khamay chhe, nashavant chhe, tuchchh chhe. ae vishayo sathenun varan tamane akhand aevatan nahin aape karan ke zhanzhavana nir jeva vishayo lanba samay takavana nathi. pan jo tame shriharine varasho to shashvat sukhane pamasho. tame akhand sohagan sundario thasho.
tamane jo rupani bhukh hoy to shrihari jevun koinun rup nathi.
tamane jo rasani bhukh hoy to shrihari jeva koi rasaraj nathi.
tamane jo sugandhani bhukh hoy to shrihari jevo koi sugandhano sagar nathi.
tamane jo sukhad spararshani bhukh hoy to shriharina sparsh jevo koi sparsh nathi.
tamane jo madhur shabdani bhukh hoy to shriharina svar jevo koino svar nathi.
mate varava jevo to aa shrihari j chhe.
samajaman aaje samuh lagno ujavay chhe. jeman anek var hoy ane anek kanyao hoy, jyare aa shrihari sathena smuh lagn anokhan chhe ahin var aek chhe. kanyao asankhy chhe.
bhagavan shrikarshnana sola hajar kanyao sathena lagnani katha rahasyamay chhe. koi pan pati aekasathe asankhy patnione santosh n aapi shake chhatan bhagavatajiman marm chhe ke ‘shrikarshn badhi j ranione saman ane sanpurn sukh aape chhe.’
aano arth chhe shrikarshn aanandasagar chhe ane anant anant jivone aanandapradata chhe. aek indriyavartti shriharino aanand mane te sathe j sahasrasha: chaitanyavarttio aanandathi zhumava lage chhe.
aa panktiman svami vina sankoche jivamatrane sagamate notarun aape chhe: aavo! juo ane aa varane sagamate varo! akhand aevatan prapt karo.’
‘jotan vat aavi mare jan re,
pote var purushottam bhagavan re.’
prem, pratiksha ane dhairyani aek j anokhi triputi chhe. prem hoy to pratikshaman maja aave. prem n hoy to pratiksha saja thai jaya.
relavesteshane koine leva gaya hoiae ane char kalak rah jovi pade to manaman shun vite? ae sahu koino anubhav chhe.
premi bhakto paramatmani pratikshaman kalako nahin, divaso nahin, mahino nahin, are varsho pan nahin, jindagini jindagi gujari nakhe chhe, aemani dhiraj khutati nathi.
juni prasiddh katha chhe.
aanbalina zhad niche paramatmani pratikshaman sadhan karatan premi sante naradane puchhyun ‘munivara! kahone mane prabhu kyare malashe?’
narade kahyun, ‘hun narayanane puchhine aapane kahisha.’
narade vaikunthaman narayanane puchhyun, ‘pela santane darshan kyare desho?
narayane kahyun, ‘ae sant je aanbali niche bhajan kare chhe ae aanbalinan jetalan pan chhe aetala janam pachhi aene maran darshan thashe.
narayanani vat sanbhalata naradano shvas adhdhar chadhi gayo! aanbalina pan to ganyan ganay nahi ane vinya vinay nahin aetala!
narade vicharyun, ‘hun ae santane aa javab aapish to bicharo hatash thai jashe.’ naradaji prasangopat sant pasethi pasar thaya pan kani bolya nahin.
sante samethi puchhyun, ‘prabhuae mara prashnano javab didho?’
narad kahe, ‘javab to didho pan tamare sanbhalava jevo nathi.’
sante kahyun ‘vina sankoche je hoy te kaho,’ narad kahe, ‘prabhuae aevun kahyun ke aa aanbalinan jetalan pan chhe aetala janam pachhi tamane bhagavan malashe.’
aatalun sanbhalatan to sant aanandathi nachava lagya.
naradaji to joi rahya, ‘are! aa to hatash thavane badale harakhay chhe! mari vat samajya nathi lagata’ aene kahyun ‘mahatmaji! mari vat tame samajya?’
aanandaghela sante kahyun, ‘ha naradaji! barabar samajyo!’
narade kahyun, ‘to tamare mathun kutavun joiae aene badale mojaman kem chho? tamare aanbalinan pan jetala janam vitavavana chhe!’
sant kahe, ‘devarshi! shriharinni rah jovaman aavi to kanik aanbali jetala janam men vitavi didha. mane bharonso nahoto ke ae malashe! have tamari karpathi mane khatari thai gai ke ae malashe ja. rah jotan anant janm vitya have aatala to hamana nikali jashe!’
pela sant aatalun bolya tyan to paramatma pragat thai gaya ane bolya, ‘naradaji! mathun n lagadasho’ aatala ghirajavan premithi hun dur n rahi shaku!’
premapurvakani pratiksha aetale paramatmane lakheli laganani kankotari!
antaraman prabala pratiksha jage to paramatma dodata aave. adhyatmana marge sarv sadhanoman shreshth sadhan hoy to ae chhe ‘premabhari pratiksha’. mate svami kahe chhe,
‘jota vat aavi mare jan re.’
laganagitaman vararajanun nam aave. svami aagalani panktiman varanun nam vane chhe,
‘pote var purushottam bhagavan re’
aa var nam, rup ane gunathi sarvashreshth hovathi ‘purushottama’ chhe.
purushatanathi bharelo hoy aene purush kahevaya. aeva purushoman shreshth hoy tene purushottam kahevaya. brahmasvarup mukto purush chhe. parabrahm svayan purushottam chhe. vedoae purushone nahin, purushottam ne j varaniy kahya chhe.
gayatri mantraman purushottamana varaniy tejomay rupanun dhyan karavaman aave chhe.
‘bhargo devasy dhimahi’.
aa purushottam jevun satyan shivan sundaran jagataman bijun koi nathi mate ae j varaniy chhe.
svami ahin ‘bhagavana’ visheshan vapare chhe bhagavan aetale aishvaryavana. aa var kangan, nirdhan nathi parantu param aishvaryavan chhe.
magelan gharenan paherine ghode chadhyo hoy aeva varane varine shun karavun? n matr manushyona, mota mota devataona vaibhavo pan magelan gharenan chhe. jyare aa ‘purushottama’ sakal aishvaryathi sanpann chhe.
niruktakare ‘bhagavana’ shabdano sundar arth karyo chhe, ‘bhaga’no arth chhe aishvarya. chh prakaranan aishvaryo jeman sahaj vasatan hoy tene bhagavan kahevay chhe.
ae chh aishvaryanan nam chhe: gyan, shakti, bala, aishvary, viry ane teja.
gyan aetale sarjanana rahasyoni janakari.
shakti aetale sarjanasamarthya.
bala aetale samast sarshtinun dharan ane poshan karavanun samarthya.
aishvary aetale sarvanun niyaman karavanun samarthya.
viry aetale vikaro vachche pan nirvikar rahevanun samarthya.
tej aetale koi parabhav n kari shake tevun samarthya.
aa chh prakarana aishvary jeman hoy aene j bhagavan kahevaya.
gyan hoy pan sarjanasamarthy n hoy to gyan vanzhiyun ganaya. ghana vidvano vato unchi unchi kare pan kani rachanatmak kary n kari shake to te ‘vediya’man khape.
sarjan karya pachhi aene takavi rakhavani pan trevad hovi joiae. ghanan loko chhachhundarani pethe parivar bahu moto kari nakhe pan pachhi bharanaposhan ke bhanavava-ganavavani tevad hoy nahin to sarjan abhishap thai jaya. sarjan karya pachhi niyaman karavani pan shakti hovi joiae. nahintar menejar nabalo thay ane yuniyano havi thai jay tevi dasha thaya.
parabrahm narayan gyanasagar chhe. sankalp matrathi sarshtinun sarjan kare chhe. kidine kan ane hathine man pura pade chhe.
aene bandhela rut ane satyana niyamo pramane samast vishv chale chhe. antaryami bhave jadachetan vishvanun niyaman kare chhe. jadachetan vishvaman vyapt hova chhatan jad chetan vishvana koi vikaro aene sparshi shakata nathi.
aakash jeva nirlep hovathi vedo bhagavanane viryavan kahe chhe.
ae purushottam param tejasvi chhe. chand ke taranan tej suryane prabhavit kari shakatan nathi tem purushottam narayanane koi prabhavit kari shakatu nathi.
bhumanand svami kahe chhe aava sakal aishvaryasanpann shrihari jivane varava mate same chaline jivane dvare ubha chhe.
‘shuk sanakadik dhare jenun dhyan re,
maran lochan kare te mukhadanun pan re.’
samany rite paramatma bahy netrothi dekhata nathi. shuk sanakadik yogio potana vishuddh anta:karanaman antarani aankhothi aemanan darshan mate mathe chhe.
svami kahe chhe, ‘yogione antarani aankhothi je nathi dekhato aene ame udhadi aankhoae nirakhi rahya chhiae.’
aa panktiman ‘pana’ shabdano prayog chhe.
jovun, darshan karavun ane pan karavun – aa traneyaman farak chhe.
jovano arth to prasiddh chhe. olakhan sathe arthat mahatmyagyane sahit nirakhe to darshan kahevaya. pan ‘pana’ni to vat j nyari chhe. ‘pana’no arth chhe ‘aatmasat’ karavun, madhur rasane jihva mane aem aankhona patrothi priyatamani rasamayi murtine pivi aene pan karavun kahevaya.
darshanaman darshakani aankho ‘lesara’ kiranani jem drashyaman aarapar utari jay chhe.
jyare panaman vat ulati chhe ahin ‘darshaniya’ darshakana antaraman aarapar utari jay chhe ane rasayanani jem romaromaman ramava mande chhe.
gyanio darshan kare chhe jyare premio pan kare chhe.
aa panktiman pragat paramatmani praptino aanand ubharay chhe. brahmanishth mahapurushone dhyanaman kyarek vijalina zhabakarani jem jenan alapazhalap darshan thay chhe ae j bhagavan premioni aankh same pragat biraje chhe.
aeni sarave dekhi alaukik rit re,
chondyun marun sundaravaraman chitt re.
shrihari koi pan yoniman avatare tyare te te yonine anurup j cheshta kare. chhatan aeni sarv cheshtao alaukik hoya. bhagavan manushyani jem j hare, fare, jame, rame, hare, jite pan anubhavi mahatmao jane chhe ke aemani laukikataman pan alaukikata bhari chhe. aetale to vyas jeva mahagyani mahatmaoae paramatmani sarv cheshtaone ‘lila’ kahi chhe.
aakash charey bhutoman vase chhe chhatan aakashane parthvi, pani, aag ane pavanana vikaro sparshata nathi. temaj shrihari antaryami rupe sarvatr vase athava to jalachar, sthalachar, nabhachar game te yoniman avatare chhatan sada sarvada nirvikar j rahe chhe.
puranapoli ane rotali dekhave sarakhi hoy pan bhitaraman bhare bhed chhe. ae j rite avatar ane any jiv dekhave sarakha hoy pan banne vachche svarupathi ane svabhavathi aakashapatalanan antar hoya!
varatalaman aek var bhagavan svaminarayan ranyo jamata hata. aevaman bhalana bhakto darshane aavya. bhalaman linboli khub j thaya. rany ane linboli dekhave lagabhag sarakha hoy pan svadaman aakashapatalanun antar hoya.
bhalana bhaktoae ranyo koi di’ bhali nahoti aetale aemane thayu... ‘bhagavan amara bhalano ‘mevo’ jame chhe, dekhav sarakho hovathi aavi bhranti thay te sahaj hatun.
bhaktoae puchhyun: ‘maharaja! amaro bhalano mevo ���vo mitho chhe?’
maharaj hasine kahe ‘aa “mevo” bhalano nathi, gujaratano chhe.’
maharaje bhaktone ranyoni prasadi aapi. ranyoni madhurata mani tyare bhalana bhaktoni bhranti tali. linboli ane ranyo vachcheno bhed samajayo.
svami kahe chhe: aa rozha ghodano asavar lage chhe laukik, pan aeni aek aek rit alaukik chhe. aeni sarv cheshtao divy chhe aetalun j nahi nirgun pan chhe. ae divy nirgun lilaonun je dhyan upasan kare chhe te pan divy ane nirgun bani jay chhe. jagataman kahevata bauddhiko ane vedantio avatar tatvane olakhavaman hanmesha thap khai gaya chhe. aekane mate ‘avataro asanbhav chhe’, bijane mate ‘avataro maya shabalita’ arthat mayathi kharadayela chhe.
‘ब्रह्मसत्यंज जगन्मिथ्यां’ni vato karanara vedantio svayan bhramanaman atavay chhe. vedantione ae vivek nathi ke ‘brahma’ kyarey mayathi kharaday nahin ane kharaday to ‘brahma’ n kahevaya.
maya brahmaman bhram peda karavani takat dharavati hoy to maya brahmathi shaktishali ganaya. have aapane badhaae bhrant thayela brahm karatan bhranti peda karanar mayane sharane javun joiae. aa vat bhagavatpad ramanujacharyajiae ‘shribhashya’man sari rite samajavi chhe.
sur, miran, tulasi jeva santoae pan ‘paramatma’na avatarone divy ane nirgun j kahya chhe.
chakravarti samrat kedakhanani mulakate aave. ae j kedakhanaman kedio vasata hoya. thodo samay banneno vasavat sathe hova chhatan banne vachche bhare bhed chhe. kedio potani ichchhathi mukt thai shakata nathi. samrat svayan to mukt chhe j, pan ae dhare to aek palaman sarvane mukt kari pura kedakhanane dudhe dhoi shake chhe. ae j rite avataro ane bija jivo vachche jamina-aasamananun antar chhe. avatarone koi bandhan nathi. koi bhranti nathi. aemanan avataran j bandhan ane bhranti todava mate chhe. anant jivone nirgun ane brahmarup karava mate chhe.
svami kahe chhe aava avatari sundaravaraman amaran chitt chonti gaya chhe. have aa chittaman bija koi avar varani chhabi vasi shake tem nathi.
‘hathevalo hari sangathe men kidho re,
bhumanand kahe janm sufala kari lidho re.’
aa pankti charey padana sararup chhe. yenaken prakaren harivar sathe hathevalo thay aeman j manavajivanani safalata chhe. bhumanand svamine ae ‘hathevalo’ thai chukyo chhe. kodabhari kanyane managamato bharathar male ane aeni aantaravanina taramanthi je madhur zhanakar uthe aeva j antarana zhanakaramanthi aa chare padonun gan thayun chhe.
bhavarthah- he sahelio! sheriman aavanar latakatan lalane chalo jovane II૧II jene vedo pan neti neti kahi thanbhi jay chhe. aeva shobhanidhini shobha aek mukhe kem varnavavi. II૨II rozhe ghode birajela ghanashyamani chhabi joine koti kamadevo pan lajja pame chhe. II૩II taralaoni vachche jem chandraman shobhe chhe, tem munina varndani vachche bhagavan shrihari shobhe chhe. II૪II aa upavit utsavaman bhagavananun man aeva naradaji vina bajavi rahya chhe. ane shukasanakadik uttam jash gai rahya chhe. II૫II hajuri parshad bhaguji chamar kari rahya chhe. aeva bhutale padharela bhagavanane bhalava bhumanandasvami bhavabhinun aamantran aapi rahya chhe. II૬II